Ingurumenaren babesarekiko kontzientzia globala gero eta handiagoa den heinean, janari-poltsen erabilera eta ekoizpen-metodoak ere isilean aldatzen ari dira. Janari-poltsa tradizionalek gero eta arreta handiagoa jaso dute ingurumenean duten kalteagatik. Herrialdeek neurriak hartu dituzte haien erabilera mugatzeko eta material degradagarrien ikerketa, garapena eta aplikazioa sustatzeko. Artikulu honek janari-poltsen egungo egoera, dituzten erronkak eta etorkizuneko garapen-norabidea aztertuko ditu.
1. Janari-poltsen egungo egoera
Eguneroko bizitzan ezinbesteko ontziratze-material gisa, janari-poltsak oso erabiliak dira supermerkatuetan, ostalaritzan, eramateko janarietan eta beste arlo batzuetan. Estatistiken arabera, urtero mundu osoan ekoizten diren plastikozko poltsen kopurua bilioi bat da, eta horietako asko janariak ontziratzeko erabiltzen dira. Hala ere, plastikozko poltsen erabilerak ingurumen-arazo larriak ekarri ditu. Ehunka urte behar dira plastikoak ingurune naturalean deskonposatzeko, eta deskonposizio-prozesuan substantzia kaltegarriak askatuko dira, lurzorua eta ur-iturriak kutsatuz.
Azken urteotan, herrialde eta eskualde askok arazo honetaz jabetzen hasi dira eta plastikozko poltsen erabilera mugatzeko politikak ezarri dituzte. Adibidez, Europar Batasunak Plastikozko Poltsen Zuzentaraua onartu zuen 2015ean, eta estatu kideek eskatu zuten botatzeko plastikozko poltsen erabilera pertsonako eta urtean 90era murriztea 2021erako. Horrez gain, Txinak "plastikoaren debekua" ere ezarri du hiri askotan, negozioak material degradagarriak erabiltzera bultzatzeko.
2. Plastikozko poltsen ingurumen-arriskuak
Plastikozko poltsen ingurumen-arriskuak honako alderdi hauetan islatzen dira batez ere:
Itsas kutsadura: Plastikozko poltsa ugari nahi dutenean botatzen dira eta azkenean ozeanora isurtzen dira, itsas zaborraren parte bihurtuz. Itsas organismoek nahi gabe plastikozko poltsak jaten dituzte, eta horrek haien heriotza edo hazkunde anormala eragiten du, oreka ekologikoari larriki eraginez.
Lurzoruaren kutsadura: Plastikozko poltsak lurzoruan deskonposatzen direnean, produktu kimiko kaltegarriak askatzen dituzte, eta horrek lurzoruaren kalitatea eta landareen hazkuntza kaltetzen ditu.
Baliabideen xahuketa: Plastikozko poltsen ekoizpenak petrolio-baliabide asko kontsumitzen ditu, eta baliabide horiek beste helburu baliotsuagoetarako erabil zitezkeen.
3. Janari-poltsa degradagarrien gorakada
Plastikozko poltsek eragindako ingurumen-arazoei aurre eginez, enpresa eta ikerketa zientifikoko erakunde askok janari-poltsa degradagarriak garatzen hasi dira. Poltsa hauek normalean material berriztagarriekin egiten dira, hala nola landare-almidoiarekin eta azido polilaktikoarekin (PLA), eta baldintza jakin batzuetan modu naturalean degrada daitezke, ingurumenean duten zama murriztuz.
Landare-almidoizko poltsak: Poltsa mota hau batez ere arto-almidoia bezalako landare-lehengaiekin egiten da, eta biobateragarritasun eta degradazio ona du. Ikerketek erakutsi dute landare-almidoizko poltsak hilabete gutxiren buruan guztiz degrada daitezkeela baldintza egokietan.
Azido polilaktikozko poltsak: Azido polilaktikoa baliabide berriztagarrietatik (arto-almidoia adibidez) egindako bioplastikoa da, propietate mekaniko eta gardentasun onekin, elikagaiak ontziratzeko egokia. Azido polilaktikozko poltsak 6 hilabeteko epean degradatu daitezke konpostaje industrialeko baldintzetan.
Beste material berritzaile batzuk: Landare-almidoiaz eta azido polilaktikoaz gain, ikertzaileek beste material degradagarri batzuk ere aztertzen ari dira, hala nola alga-estraktuak, mizelioa, etab. Material berri hauek ez dira ingurumena errespetatzen dutenak bakarrik, baita ontziratzeko errendimendu hobea ere eskaintzen dute.
4. Janari-poltsa degradagarrien erronkak
Janari-poltsa degradagarriek ingurumenaren babesean abantaila nabariak badituzte ere, oraindik ere erronka batzuk dituzte sustapen eta aplikazio prozesuan:
Kostu arazoak: Gaur egun, material degradagarrien ekoizpen kostua, oro har, plastikozko material tradizionalena baino handiagoa da, eta horrek merkatari askok plastikozko poltsa merkeak erabiltzen dituzte ontziratzeko materialak aukeratzerakoan.
Kontsumitzaileen kontzientziazioa: Kontsumitzaile askok ez dute nahikoa ezagutza biodegradagarri diren janari-poltsen inguruan eta oraindik ohituta daude plastikozko poltsa tradizionalak erabiltzera. Nola hobetu publikoaren ingurumen-kontzientzia eta biodegradagarriak diren produktuak aukeratzera bultzatzea da sustapenaren gakoa.
Birziklatze sistema: Janari-poltsa degradagarriak birziklatzeko eta tratatzeko sistema sendo bat ezartzea eskatzen du. Gaur egun, leku askok ez dute oraindik birziklatze-mekanismo eraginkorrik eratu, eta horrek poltsa degradagarriak plastikozko poltsa arruntekin nahastea eragin dezake tratamendu-prozesuan, degradazio-efektuan eragina izanik.
5. Etorkizuneko garapenaren norabidea
Janari-poltsa degradagarrien hedapena eta aplikazioa sustatzeko, gobernuek, enpresek eta ikerketa zientifikoko erakundeek elkarrekin lan egin beharko lukete neurri hauek hartzeko:
Politika-laguntza: Gobernuak politika egokiak ezarri beharko lituzke enpresak material degradagarriak garatu eta erabiltzera bultzatzeko, eta diru-laguntzak edo zerga-pizgarriak eman poltsa degradagarriak erabiltzen dituzten enpresei.
Herritarren hezkuntza: Publizitatearen eta hezkuntzaren bidez, hobetu degrada daitezkeen janari-poltsen inguruko jendearen kontzientzia eta bultzatu kontsumitzaileak ingurumena errespetatzen duten produktuak aukeratzera.
Teknologiaren ikerketa eta garapena: Material degradagarrien ikerketan eta garapenean inbertsioa handitzea, ekoizpen-kostuak murriztea eta materialen errendimendua hobetzea merkatuaren eskaera hobeto asetzeko.
Birziklatze sistema hobetzea: Material degradagarrien birziklatze eta tratamendu sistema ezartzea eta hobetzea, erabili ondoren haien degradazio eraginkorra bermatzeko eta ingurumenean duten eragina murrizteko.
Ondorioa: Janari-poltsen ingurumen-babeserako bidea luzea eta neketsua da, baina zientziaren eta teknologiaren aurrerapenarekin eta jendearen kontzientziazioaren hobekuntzarekin, arrazoiak ditugu etorkizuneko elikagai-ontziak berdeagoak eta ingurumenarekiko errespetutsuagoak izango direla uste izateko. Ahalegin bateratuen bidez, etorkizuneko belaunaldientzat bizi-ingurune hobea sor dezakegu.
Argitaratze data: 2024ko abenduak 7
